Meer dan 1 op 2 vapende jongeren grijpt ook naar de sigaret

Vapen als deel van het dagelijks leven van jongeren

Vapen maakt deel uit van het dagelijks leven voor veel jongeren tussen de 12 en de 26 jaar. 9% experimenteerde er al eens mee, 3% is een ex-vaper en 13% vapet momenteel. Van de huidige vapers doet 45% het dagelijks.

Voor 12- tot 15-jarigen ligt de drempel om te gaan vapen veel lager dan de drempel om te roken. De helft (51%) van de jongeren in deze leeftijdsgroep die al gerookt én gevapet hebben, geeft aan dat ze eerst de vape gebruikten.

Veel jongeren beginnen met vapen uit nieuwsgierigheid. In vergelijking met roken, is de smaak van vapes een belangrijke stimulans om te beginnen. Dat is niet verrassend, aangezien er een breed scala aan "onschuldige" smaken is, zoals fruit, popcorn en kauwgom.

Wanneer de nieuwsgierigheid afneemt, blijken de belangrijkste redenen om te blijven vapen het kalmerend effect en de aangename smaak te zijn.

Duaal gebruik: ook bij jongeren

Een opvallende bevinding is dat rook- en vapegedrag vaak samen voorkomen. Meer dan de helft (52%) van de vapers rookt ook, terwijl driekwart (76%) van de rokers ook vapet. Bovendien gaat één op de vijf rokers volledig akkoord met de stelling "Vapen heeft me benieuwd gemaakt naar roken". Een alarmerend signaal!

Impact van de omgeving niet te onderschatten

Er zijn opvallende verschillen tussen vapende jongeren op basis van enkele omgevingsfactoren. Zo zien we dat jongeren uit tso, bso & buso vaker vapen dan jongeren uit het aso.

Daarnaast zien we dat het rook- en vapegedrag van ouders een impact heeft. Als ouders roken of vapen, is de kans groter dat hun kind als jongere zelf gaat vapen. Het percentage loopt op tot 32% als beide ouders roken en tot 42% wanneer beide ouders vapen, tegenover 10 à 11% wanneer de ouders niet roken of vapen. 

Drie op de vier jongeren gebruikt vapes met nicotine 

Wie momenteel vapet, gebruikt vooral producten met nicotine: 57% gebruikt exclusief nicotinehoudende vapes/liquids, nog eens 17% hoofdzakelijk nicotinehoudende vapes/liquids. Met andere woorden: drie op de vier jongeren die vapen gebruiken nicotine. Opvallend: hierin is geen verschil tussen 12- tot 15-jarige vapers en 16- tot 26-jarige vapers.

Dat kan verklaren waarom stoppen met vapen net zo moeilijk blijkt als stoppen met roken. Maar liefst 6 op de 10 vapers heeft al minstens één keer geprobeerd om te stoppen, 1 op 3 probeerde het zelfs al meermaals.

Verbod op verkoop aan minderjarigen massaal omzeild

In ons land geldt zowel voor klassieke tabaksproducten als voor e-sigaretten een verbod op

verkoop aan minderjarigen. Eén op de vier jongeren (24% voor klassieke tabaksproducten, 25% voor e-sigaretten) geeft weliswaar aan dat die de rookwaren niet zelf aankoopt maar er via iemand anders aan geraakt.

Minderjarigen die hun rookwaren wel zelf in de winkel kopen, doen dat vooral in nachtwinkels en benzinestations (40% voor klassieke tabaksproducten, 32% voor e-sigaretten). Online-verkoop (wat in België niet toegelaten is!), blijkt onder jongeren beperkt.

Belang van het blijven inzetten op een rook- en dampvrije generatie

Deze cijfers tonen aan dat extra maatregelen nodig zijn om de aantrekkelijkheid en toegankelijkheid van vapen voor jongeren te beperken. België zet stappen in de goeie richting met een verbod op wegwerp-vapes vanaf 2025 en het uitstalverbod, maar ook smaakjes zoals suikerspin en pannenkoek moeten aangepakt worden, aangezien tabaksindustrie zich daarmee op jongeren richt.

Uit het onderzoek blijkt duidelijk: “Zien roken, doet roken. Zien vapen, doet vapen én roken. ”. Generatie Rookvrij probeert die vicieuze cirkel te doorbreken door plaatsen waar kinderen en jongeren komen rook- en dampvrij te maken. Door uit het zicht van kinderen en jongeren te roken en dampen en hen een andere norm rond roken en dampen te leren, maak je hen weerbaarder om later zelf niet te gaan roken. Bovendien toonde eerder onderzoek al aan dat het gebruik van nicotine op jonge leeftijd, sneller dan bij volwassenen, leidt tot verslaving en negatieve gezondheidseffecten.
 

Lees het volledige rapport